We zitten hier samen in: De lange strijd tegen corruptie in Colombia

Haar land ging vorige week naar de stembus voor een referendum tegen corruptie. Ángela Rodríguez, uitvoerend directeur van NIMD in Colombia, kijkt terug op de nasleep.

Nog nooit in de geschiedenis van Colombia is een politiek mandaat zo massaal aanvaard. Meer dan 11 miljoen Colombianen brachten hun stem uit in het recente referendum over anticorruptiemaatregelen. Dat zijn meer mensen dan er op de huidige Colombiaanse president hebben gestemd, of op welke president dan ook in de geschiedenis van mijn land.

Dit alles laat zien hoe moe het Colombiaanse volk is van het gebrek aan transparantie en gelijkheid in de politiek. De mensen hebben genoeg van de torenhoge salarissen voor parlementsleden en ze zijn het zat dat sommige leiders een levenslange carrière in de politiek hebben. Ze willen dat politieke leiders ter verantwoording worden geroepen, dat openbare werving transparant is en dat corrupte politici wettelijke consequenties krijgen.

Geen quorum

Hoewel de opkomst bij het referendum hoger was dan verwacht, haalde het aantal stemmen niet de wettelijke drempel die nodig is om de anticorruptiemaatregelen door te drukken. Dit roept veel vragen op over wat er nu moet gebeuren.

Terwijl voor tegenstanders van het initiatief de resultaten een gebrek aan macht van burgerbewegingen aantonen, triomferen de fakkeldragers van het initiatief. Afgezien van de opkomst heeft de stemming voor hen een momentum gecreëerd voor de burgers. De roep om transformatie van politieke praktijken is moeilijk te negeren.

Wat nu?

Nu de stemmen voorlopig zijn geteld, heeft de Colombiaanse president, die in het referendum heeft gestemd, opnieuw bevestigd dat hij zich zal inzetten voor het bevorderen van wetgevende maatregelen om de veranderingen door te voeren die nodig zijn om de politiek te zuiveren. Dit werd ondersteund door een aantal wetsvoorstellen die zijn partij de afgelopen weken heeft ingediend.

De taak om tegemoet te komen aan de eisen van het volk ligt - op zijn minst gedeeltelijk - bij het Congres. Traditioneel staat het Congres niet erg open voor burgerinitiatieven (zoals referenda in het verleden). Maar laten we niet vergeten dat de maatregelen in het anti-corruptie referendum (inclusief hun logistieke implicaties, zoals kosten en implementatiedatum) al waren goedgekeurd door vertegenwoordigers van alle politieke partijen in het Congres tijdens hun laatste ambtstermijn.

Om gevolg te geven aan de wil van de burgers die tijdens de stembusgang tot uitdrukking is gekomen, zou het Congres een meerpartijencommissie kunnen oprichten, een groep die de partijgrenzen overstijgt om corruptie effectief te bestrijden. NIMD roept het Congres op om gebruik te maken van deze unieke kans om verantwoordelijk te handelen en met de democratische vertegenwoordiging die de overgrote meerderheid van de Colombiaanse kiezers hen in het referendum hebben gegeven.

De kracht van mensen

Wat bij dit alles het meest opvalt, is dat de belangrijkste spelers het Colombiaanse volk zelf is. Deze mensen hebben met hun stem in het referendum laten zien dat ze nieuwe manieren van politiek bedrijven willen. Het referendum - en de daarin voorgestelde maatregelen - waren succesvol in het mobiliseren van burgers om hun politieke voorkeur opzij te zetten. Ze hebben zelfs een goed gevecht geleverd tegen het beruchte hoge onthoudingspercentage van Colombia.

De volgende uitdaging zal zijn om de politieke participatie te vergroten en burgers mondiger te maken. Het referendum is slechts een beginpunt. Het moet worden gevolgd door een constante controle op de handelingen van wetgevers en nauwere betrekkingen tussen burgers en politici. In dit scenario is het opbouwen van een publieke moraal een verantwoordelijkheid van iedereen, niet alleen van de politieke elites.

Transparantie bevorderen is, net als vrede stichten, een waarde in het hart van de democratie. Het wordt werkelijkheid door de dagelijkse handelingen van alle burgers. Met dit in gedachten werkt het NIMD al vele jaren aan het beschikbaar stellen van hulpmiddelen aan politieke partijen, overheidsbedrijven en burgers in het algemeen. Deze instrumenten bevorderen transparantie, helpen bij het implementeren van bestaande wetten, definiëren wetgevende agenda's via een dialoog tussen meerdere partijen en bieden training binnen onze scholen voor democratie. Op deze manier hopen we een sterkere democratie in Colombia te kunnen blijven ondersteunen.