#UN75: De verandering die we willen zien? Een nieuw leven voor Mali

Om zijn 75^th Op deze verjaardag houdt de VN een wereldwijde dialoog en vraagt mensen over de hele wereld om na te denken over de toekomst die zij willen.

Voor NIMD is het antwoord duidelijk... de toekomst die we willen is een meer inclusieve samenleving, waar democratieën kunnen gedijen en politieke actoren publieke belangen, en niet crisisaversie, bovenaan de agenda kunnen zetten.

Als onderdeel van onze reflectie heeft NIMD's regionale directeur voor de Sahel Mirjam Tjassing bekijkt hoe we kunnen bijdragen aan een betere, veerkrachtigere democratie in Mali.

---

Op de 18^th In augustus 2020 nam een groep jonge officieren de macht over in Mali. Onder de vlag van het Nationaal Comité voor de Redding van het Volk (CNSP) eindigde hun actie in de ontbinding van het parlement door de president, die vervolgens zelf aftrad. Sindsdien heeft nationaal overleg geleid tot de formulering van een overgangshandvest en een routekaart. De installatie van de overgangsorganen is aan de gang.

Na de staatsgreep riep ECOWAS onmiddellijk op tot een terugkeer naar de grondwettelijke orde, een korte overgang onder civiel leiderschap en snelle verkiezingen. Dit klinkt heel redelijk - tot je bedenkt dat tienduizenden Malinezen al weken op straat protesteerden om het vertrek van voormalig president IBK te eisen; en dat de staatsgreep in Mali met enige opluchting werd begroet. Interessant genoeg was er na de coup geen militaire aanwezigheid in de straten, geen plunderingen of wanordelijkheden; de Malinezen gingen weer over tot de orde van de dag.

 

Het ECOWAS-embargo tegen Mali werd door de bevolking helemaal niet gewaardeerd. Men had het gevoel dat buitenlandse belangen meer hadden meegewogen in die beslissing dan een echte afweging van de situatie in Mali. Dit standpunt werd gesteund door maatschappelijke organisaties uit de buurlanden. Vandaag zijn de sancties opgeheven, maar de gevolgen van de impasse tussen ECOWAS en de CNSP kunnen voelbaar zijn buiten de grenzen van Mali. Dit is een moment van de waarheid: hoe serieus neemt ECOWAS het met de democratie op?

Collectief falen

Het is duidelijk dat er in een goed functionerende democratie geen plaats is voor militaire overnames. Maar hoe effectief was de democratie in Mali eigenlijk? De staatsgreep in Mali was een collectief falen van de Malinese politieke klasse en de internationale gemeenschap om democratische principes te waarborgen.

Door dit falen is de politiek in Mali gereduceerd tot een reeks strategieën om macht en rijkdom te herverdelen en om de "overlastgevende capaciteit" van anderen binnen de politieke klasse te beperken. Politiek speelt zelden een rol in beleidsoriëntatie of de verdediging van het algemeen belang. Daarom is het overhaasten van verkiezingen, alsof dat dit op magische wijze zou veranderen, niet alleen nutteloos, maar ook gevaarlijk. Dat is in 2012 gebeurd en kijk waar het Mali heeft gebracht. We moeten ons dus minder richten op sancties en meer op de echte vraag: hoe zorgen we ervoor dat er nooit meer een staatsgreep komt?

Democratie is meer dan alleen verkiezingen

Verkiezingen zijn essentieel voor de democratie, maar ze definiëren haar niet. Om hun rol te kunnen spelen, moeten verkiezingen daadwerkelijke instrumenten van vertegenwoordiging zijn. De afgelopen jaren hebben de onveiligheid, de ernstige verdenkingen van fraude en de manipulatie van de resultaten de geloofwaardigheid van de verkiezingen in de ogen van het Malinese publiek echter ernstig ondermijnd.

Maar er is nog iets anders, iets waar minder over gesproken wordt, namelijk dat verkiezingen politieke programma's impliceren. Op basis van het NIMD-onderzoek naar de kosten van politiek weten we dat geld de plaats van politieke programma's heeft ingenomen en een verlammend effect heeft gehad op vertegenwoordiging en verantwoording. En zonder vertegenwoordiging is er geen echte democratie.

Kortom, erop rekenen dat het electoraat geloofwaardige vertegenwoordigers kiest ondanks verkiezingsfraude en het op grote schaal kopen van stemmen lijkt een ineffectieve strategie.

 

Het is belangrijk om te onthouden dat democratie geen doel op zich is, maar een middel om stabiliteit en vrede te bereiken. Het gaat erom ontwikkeling en basisdiensten centraal te stellen in het bestuur, in plaats van de behoeften van een politieke en economische elite. Men is het er steeds meer over eens dat gewelddadig extremisme, geweld tussen gemeenschappen en migratie allemaal het directe gevolg zijn van slecht bestuur.

De democratische hervormingsagenda vaststellen

Of het nu gaat om staatsgrepen of volksopstanden, de vraag is hoe we bestuur door ontwrichting kunnen stoppen. Wat kan er worden gedaan om de democratie effectief te maken, zodat deze daadwerkelijk voldoet aan de behoeften van het volk en de frustraties van de kiezers opvangt? De focus van ECOWAS op de vraag wie de overgang gaat leiden en hoe lang, leidt af van de echte vraag wat er nodig is om Mali op weg te helpen naar een effectieve democratie.

Laten we de Aanvullend protocol van ECOWAS inzake democratie en goed bestuur goed te gebruiken. Niet om staatshoofden te steunen waarvan de legitimiteit in twijfel wordt getrokken. Niet om verwijten rond te strooien en sancties op te leggen aan een bevolking die al gebukt gaat onder een multidimensionale crisis. Laten we het in plaats daarvan gebruiken om hervormingen te begeleiden voor vrije en eerlijke verkiezingen en voor een beter institutioneel evenwicht dat Malinezen zelf voorstellen in de routekaart voor de overgang.

 

En aangezien we midden in een vertegenwoordigingscrisis zitten, laten we ons niet te veel richten op welke personen een plaats aan tafel krijgen, maar laten we op zoek gaan naar ideeën. Laten we luisteren naar wat Malinezen te zeggen hebben. Moderne technologie biedt allerlei mogelijkheden voor expressie. Malinezen uiten zich online via de hashtag #MaOvergang. Nu heeft het land de kans om op participatieve wijze politieke en hervormingsrichtsnoeren te ontwikkelen voor de periode na de verkiezingen.

Alle ogen gericht op ECOWAS

Laten we niet vergeten: de wereld is nog nooit zo verbonden geweest, informatie was nog nooit zo gemakkelijk toegankelijk. Burgers uit andere West-Afrikaanse landen kijken naar wat er in Mali gebeurt. We kunnen niet doorgaan met het selectief aanhalen van 'democratische en republikeinse principes' om een status quo te verdedigen wanneer de perceptie is dat democratie niet effectief is en republikeinse waarden niet worden gerespecteerd. Dit zal de internationale gemeenschap, haar verdragen EN de democratie alleen maar in diskrediet brengen.

Dus in plaats van wanhopig te proberen een afbrokkelend kaartenhuis overeind te houden, laten we Mali helpen een nieuw fundament voor zichzelf te leggen en een nieuwe kans op leven te krijgen.