Geweld tegen vrouwen in de politiek in de schijnwerpers

Elk jaar, van 25 november tot 10 december, viert de VN haar 16 dagen van activisme tegen gendergerelateerd geweld. Het is tijd om ons een betere toekomst zonder geweld voor te stellen voor alle vrouwen en meisjes, en onze collectieve actie op te voeren om die toekomst werkelijkheid te laten worden.

Als onderdeel hiervan richt het NIMD de schijnwerpers op geweld tegen vrouwen in de politiek. Door middel van onze serie artikelen onderzoeken we het cruciale belang van het creëren van een omgeving die vrouwen in de politiek ondersteunt en beschermt, en hoe we naar die realiteit streven in El Salvador en Colombia. 

Geweld tegen vrouwen in de politiek

Over de hele wereld worden vrouwen systematisch geconfronteerd met geweld als ze deelnemen aan de politiek. In de meeste culturen wordt politiek traditioneel beschouwd als een mannenzaak. En dat beeld leeft vaak nog steeds in de sector. Vrouwen kunnen worden gezien als bedriegers, wat leidt tot geweld tegen degenen die de politiek in durven.

Deze gewelddaden kunnen de vorm aannemen van bedreigingen en fysiek geweld. Maar ze kunnen zich ook op andere manieren manifesteren. Psychologische, seksuele, politieke en verbale agressie zijn allemaal vormen van geweld die vrouwelijke politici het zwijgen opleggen en uitsluiten.

Vrouwen in de politiek hebben zelfs gemeld dat ze twee keer zo waarschijnlijk als mannen te maken krijgen met psychologisch misbruik. In Colombia bijvoorbeeld hebben bijna 7 van de 10 vrouwen in de politiek te maken met geweld. En de meest voorkomende uitingen van geweld zijn fysiologisch of symbolisch (volgens het Observatory Against Violence Towards Women in Politics, ondersteund en gepromoot door NIMD Colombia).

Omdat fysiek geweld vaak gemakkelijker te herkennen is, betekent dit ook dat geweld tegen vrouwen in de politiek waarschijnlijk onopgemerkt of niet gemeld zal worden.

Bovendien wordt geweld tegen vrouwen in de politiek soms gewoon beschouwd als de prijs die vrouwen moeten betalen om de politiek in te gaan. Deze veronderstelling legt vrouwen in de politiek het zwijgen op en normaliseert het geweld waarmee ze geconfronteerd worden.

Een schending van de mensenrechten

Hoewel het maar al te vaak onder de radar verdwijnt, is gendergerelateerd geweld tegen vrouwen in de politiek een schending van mensenrechten en politieke rechten.

Van het houden van parlementaire vergaderingen op tijdstippen die moeders uitsluiten (die in veel landen traditioneel nog steeds het grootste deel van de zorgtaken op zich nemen)... tot het nemen van beslissingen tijdens informele bijeenkomsten van alleen mannen... tot het ontzeggen van spreektijd aan vrouwen in het parlement... tot de systematische onderwaardering en devaluatie van het werk van vrouwelijke politici. Vrouwen in de politiek worden routinematig over het hoofd gezien, onderschat en bekritiseerd.

En dan is er nog de rol van de media in het bagatelliseren van het werk van vrouwelijke politici, met hun focus op gezinsrollen, mode en uiterlijkheden in plaats van beleid en inhoud. Deze vooringenomenheid wordt heel duidelijk uiteengezet in ons boek, Achteruit dansen op hoge hakken door Virginia García Beaudoux.

Dit alles wordt nog verergerd door sociale media, waar vrouwen in de politiek te maken krijgen met onevenredig veel online aanvallen, nepverhalen, vernederende of seksueel geladen beelden.

Vrouwen het zwijgen opleggen

Al deze vormen van geweld zijn effectief om vrouwen uit de politiek te verdrijven.

Sommige anderszins politiek ambitieuze vrouwen kiezen ervoor om niet de politiek in te gaan, afgeschrikt door de bedreigingen en negatieve media-aandacht waarmee hun politieke campagnes gepaard kunnen gaan. En sommige bekwame politici kiezen ervoor om niet te blijven, omdat ze moe zijn van het geweld waarmee ze op hun werk voortdurend worden geconfronteerd.

Dit gebeurt allemaal in een context waarin we wanhopig meer vrouwen in de politiek nodig hebben, vooral in functies met beslissingsbevoegdheid. Alleen 26% van alle nationale parlementsleden vrouw is. En slechts 21% van de ministers zijn vrouwen.

Politieke participatie van vrouwen en gendergelijkheid

De uitsluiting van vrouwen uit de politieke arena is een enorme klap voor gendergelijkheid in het algemeen.

Sterker nog, volgens de VNVrouwen in de politiek zijn belangrijke voorvechters van gendergelijkheid. Ze zijn vaak de voorvechters van wetgeving rond gendergerelateerd geweld, ouderschapsverlof en kinderopvang, pensioenen, wetten rond gendergelijkheid en hervorming van het kiesstelsel. En vrouwen tonen vaak politiek leiderschap door over de partijgrenzen heen te werken via parlementaire vrouwencausussen, zelfs in de meest politiek strijdlustige omgevingen.

Als we willen dat er dingen veranderen, hebben we capabele en actieve vrouwen nodig die hun rol in de politiek oppakken. Hun ideeën moeten worden gehoord en uitgevoerd. Ze moeten zich veilig voelen om te kunnen groeien en bloeien in hun rol. En ze moeten toegang hebben tot informatie.

Om dit te realiseren, moeten we werken aan het doorbreken van het uitsluitingssysteem dat vrouwen buiten de deur houdt. We moeten beperkende gendernormen veranderen, zodat vrouwen in de politiek gewaardeerd en gerespecteerd worden als gelijken.

Meer vrouwen in de politiek is dus maar een deel van het antwoord. We moeten ook een ondersteunende omgeving creëren die geweld voorkomt en vrouwen ertegen beschermt.

Omdat geweld niet de prijs mag zijn voor deelname aan de politiek. We moeten werken aan een systeem en een cultuur waarin alle mensen kunnen kiezen voor hun recht om deel te nemen aan de politiek zonder angst voor geweld, pesterijen of misbruik.

Politieke participatie van vrouwen in Latijns-Amerika

Bij NIMD weten we dat het uitbannen van geweld tegen vrouwen in de politiek verder gaat dan het bevorderen van een plaats aan tafel voor vrouwen. Om echte stappen richting inclusiviteit te maken, pakken we ook de ongeschreven systemische regels en gendernormen aan die vrouwen uitsluiten van deelname.

Dat doen we door samen te werken met een grote verscheidenheid aan actoren. We werken aan de empowerment van het maatschappelijk middenveld en we werken samen met politieke actoren om invloed uit te oefenen op nationale wetgeving, helpen politieke partijen met hun interne partijreglementen en bevorderen een open politieke cultuur door middel van training en dialoog.

Om de 16 dagen van activisme te vieren, duiken we dieper in ons werk om geweld tegen vrouwen in de politiek in Latijns-Amerika te bestrijden. Ontdek hoe we kiezers in El Salvador hebben bereikt en hoe we experts hebben samengebracht om de zichtbaarheid en niet-normalisatie van geweld tegen vrouwen in de politiek in Colombia te verbeteren.