Portretten van moed in Colombia

NIMD Colombia leidt scholen voor democratie in enkele van de meest onstabiele regio's van het land, waar activisten vaak te maken hebben met geweld en misbruik. Hier maken we een profiel van drie van de moedige jonge alumni en ontdekken we hun hoop voor de toekomst.

Een versie van dit artikel verscheen in het Nederlands in de Vice Versa magazine jeugdspecial.

In de noordelijke Colombiaanse regio La Guajira kan het leven zwaar zijn voor jonge activisten. Dichtbij Venezuela en de Caribische Zee zijn georganiseerde misdaadgroepen wijdverbreid en door de instabiliteit en corruptie blijft het economische potentieel van het gebied onbenut.

De meerderheid van de bevolking leeft onder de armoedegrens, maar de mensen die vechten voor meer sociale gelijkheid en kansen zetten elke dag hun veiligheid op het spel.

Geweld tegen leiders van gemeenschappen komt tragisch vaak voor. Ondanks een vredesakkoord tussen de Colombiaanse regering en guerrillagroep FARC vijf jaar geleden, zijn er sinds 2016 meer dan 400 mensenrechtenverdedigers vermoord in Colombia.

Maar door samen te komen en hun ervaringen te delen, bouwt een nieuwe generatie Colombiaanse leiders aan hun kracht, kennis en vaardigheden.

Hoop en optimisme

In februari 2021, NIMD Colombia en de verkiezingswaarnemingsmissie van de Europese Unie gestart Scholen met democratie in La Guajira en de nabijgelegen departementen Cesar en Córdoba. Meer dan 170 jonge leiders zijn nu door hun deuren gegaan.

De studenten hebben verschillende etnische achtergronden en politieke overtuigingen, waardoor mensen uit het hele ideologische spectrum worden aangemoedigd om samen te komen in een niet-confronterende omgeving en zich de kracht van samenwerken te realiseren.

Ondanks de volatiliteit is er hoop en optimisme onder de jonge activisten, die vastbesloten zijn om door te gaan met de strijd voor een meer rechtvaardige en gelijke wereld voor iedereen.

Hier ontmoeten we drie van de pas afgestudeerden:

Zoals veel inwoners van La Guajira is de 20-jarige Matteo Bullones Rojas komt uit Venezuela. In 2017 ontvluchtte hij de politieke en economische onzekerheid, maar als transman was hij ook op zoek naar een meer tolerante en open samenleving.

"Ik had het gevoel dat er hier een vrijere cultuur was, nu het homohuwelijk is gelegaliseerd", legt hij uit. "Van jongs af aan heb ik me nooit een vrouw gevoeld en sinds 2019 ben ik mezelf Matteo gaan noemen."

"We moeten door de discriminatie heen komen en de kans krijgen om uit te blinken."

Ondanks Matteo's hoop op tolerantie is het leven als transpersoon in La Guajira niet gemakkelijk.

"Ik word regelmatig bedreigd," zegt hij. "Er zijn veel vooroordelen: dat we sekswerkers zijn; dat we op straat willen werken; dat we niet intelligent zijn. De realiteit is dat het voor ons vaak onmogelijk is om voor een bedrijf te werken vanwege de vooroordelen, daarom blijft de meerderheid arm en moeten we op straat werken om te overleven."

Zijn persoonlijke ervaringen hebben Matteo geïnspireerd om een gemeenschapsleider te worden voor mede-transpersonen in La Guajira. "Er zit veel potentieel in deze groep, maar eerst moeten we door de discriminatie heen zien te komen en de kans krijgen om uit te blinken."

Om zijn ambitie waar te maken, studeert Matteo rechten - naast een fulltime baan en zijn werk voor de gemeenschap.

"Ik werk zeventien uur per dag, vaak zeven dagen per week, als kok in een fastfoodrestaurant, naast mijn rechtenstudie," legt hij uit.

Matteo vindt dat een van zijn grootste bijdragen is dat hij gewoon zichtbaar is op straat.

"Het betekent dat anderen weten dat ze niet alleen zijn," zegt hij. "Ook help ik met voedselhulp aan transpersonen en sekswerkers. We praten over het belang van medicijnen, vaccins, het risico op hiv en we delen condooms uit. Er is juridische en psychologische begeleiding voor wie dat nodig heeft."

Anderen inspireren

Matteo hoopt de vaardigheden die hij heeft geleerd op de NIMD Colombia's Dialogue, Innovation and Leadership School te gebruiken om anderen te inspireren.

"Ik wil jongeren helpen om zelf leiders te worden," zegt hij. "Een van mijn doelen is om andere groepen uit de LGBTQI-gemeenschap te trainen, zodat ze elkaar kunnen steunen.

"Dit land heeft leiders nodig die een inclusieve samenleving in Colombia ondersteunen. Zo voorkomen we geweld en verminderen we vooroordelen."

Dana Esther Navarro, 21, begrijpt de risico's van activisme in Colombia. In navolging van haar grootmoeder is de jonge studente begonnen met werken voor een plattelandsvakbond genaamd de Asociación Nacional de Usuarios Campesinos (ANUC).

De vakbond heeft een aantal van haar leden vermoord, ontvoerd en bedreigd zien worden.

"Ik heb veel meegemaakt en mijn oma is ook geïntimideerd," zegt Dana, die naast haar studie als stagiaire op een bananenplantage werkt.

"Vijf gewapende mannen kwamen op motoren om drie uur 's nachts. Ze bonkten op de deur en schreeuwden dat we moesten stoppen met ons werk."

"Het is zo belangrijk dat we samenwerken door middel van dialoog."

Maar de dreiging van geweld heeft Dana er niet van weerhouden om jongerenvertegenwoordiger van ANUC in La Guajira te worden. Ze hoopt dat ze door haar werk andere jongeren in de regio kan helpen om hun potentieel te realiseren. Het volgen van de NIMD Colombia's Democracy School heeft haar de vaardigheden en kennis gegeven om haar ambities waar te maken.

"Ik kan jonge mensen veel leren: hoe je je rechten beschermt of de rechten van anderen die daar niet voor kunnen vechten; hoe je de overheid om bescherming vraagt; hoe je brieven schrijft, rapporten indient en gemeenschapsacties organiseert," legt ze uit.

"Het is zo belangrijk dat we samenwerken door middel van dialoog en manieren vinden om dingen gedaan te krijgen zonder geweld of bedreigingen."

Dana geeft ook veel om het milieu en hoopt met haar werk op de bananenplantage bij te dragen aan een duurzamere toekomst.

"Ik controleer het gebruik van pesticiden, water, zuren en olie," zegt ze. "Ik ben meestal van vijf uur 's ochtends tot negen uur 's avonds aan het werk. Maar we moeten ons milieu beschermen omdat niemand anders het voor ons zal beschermen."

Ze ziet hoop en optimisme in de energie van de jongeren om haar heen en wil haar vaardigheden gebruiken om die energie om te zetten in actie op overheidsniveau.

"Wij, de jongeren, kunnen succes boeken," zegt ze. "Wij doen ons best, maar de overheid moet ook helpen. Als we vechten voor onze rechten moeten we beschermd worden, we hoeven niet te vluchten of bedreigd te worden."

Als lid van de inheemse Wayuu-groep is de 28-jarige Yasser Romero is gepassioneerd door de geschiedenis en tradities van zijn gemeenschap - en het beschermen van het milieu in La Guajira is cruciaal om die tradities levend te houden.

Zijn interesse in lokale kwesties leidde ertoe dat hij etnisch secretaris werd van een nieuwe politieke partij, Dignidad, die in 2021 werd opgericht en nu actief is in twintig Colombiaanse provincies.

Yasser werkt ook voor de organisatie Comité Cívico por la Dignidad de La Guajira, die zich inzet voor gelijkheid en milieubescherming.

"We werken samen met vakbonden, verspreiden flyers, dienen aanklachten in en vechten tegen sociaal onrecht en discriminatie," zegt hij. "We houden ook de vergunningen in de gaten: er zijn momenteel aanvragen om 97 procent van de natuurlijke hulpbronnen in de regio te exploiteren. Er vindt veel corruptie plaats en ik en mijn organisatie worden bedreigd."

Yasser hoopt zijn activisme - en zijn rechtenstudie - te gebruiken om de levensstandaard in zijn gemeenschap te verhogen.

"In deze regio leeft ongeveer 87 procent van de Wayuu-families van minder dan vijftig euro per maand, en ze hebben vaak acht tot tien monden te voeden," legt hij uit. "Er is hier veel ondervoeding. Veel kinderen zijn in ziekenhuizen gestorven, vaak door een gebrek aan schoon drinkwater, deels omdat mijnbouwbedrijven het water vervuilen.

"Ik werk ook voor een feministische organisatie, waar ik een van de vier mannen ben," voegt hij eraan toe. "We helpen alleenstaande moeders te leren over het belang van goede voeding en het gebruik van voorbehoedsmiddelen, en we delen voedsel en producten voor persoonlijke hygiëne uit, gesponsord door regionale bedrijven."

"De menselijke waardigheid van iedereen moet worden beschermd."

Geholpen door het democratie-educatieprogramma van NIMD hoopt Yasser zijn droom van een eerlijker en gelijkwaardiger Colombia, waar elke stem wordt gehoord, te verwezenlijken.

"Mijn droom voor Colombia is dat het een eerlijk land wordt, zonder extreme ongelijkheid," zegt hij. "De menselijke waardigheid van iedereen moet worden beschermd."