Meerjarenplan 2007-2010

Als politieke partijen de pijlers zijn van een meerpartijendemocratie, dan hebben deze politieke partijen een grote verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat de fundamenten van het politieke systeem sterk zijn. Dit betekent dat het politieke systeem zo functioneert dat mensen zich voldoende vertegenwoordigd voelen door het systeem en dat ze in staat zijn om vreedzame veranderingen in het systeem te bewerkstelligen door middel van verkiezingen.

Waarom zijn politieke partijen belangrijk voor de stabiliteit en dynamiek van een democratisch politiek systeem? In elke democratie wordt van politieke partijen verwacht dat ze optreden als onderhandelaars in debatten en discussies over beleidsopties en veranderingen. Ze zijn nodig om een consensus te bereiken tussen verschillende belangen en om coalities te vormen die nodig zijn om te regeren of een oppositie te vormen. Ze zijn ook essentieel bij het selecteren van politici en bij het afleggen van verantwoording over uitgevoerd of nog uit te voeren beleid. Geïnstitutionaliseerde politieke partijen zijn als het ware de kweekvijvers van het politieke systeem.

Het niet functioneren of ontbreken van politieke partijen is direct verbonden met instabiliteit in het politieke systeem. In sommige landen is het bureau van een partij niet meer dan een partijleider die de middelen beheert om zijn macht te versterken tijdens verkiezingen. Dit zijn partijleiders zonder partijorganisatie. Er zijn momenteel veel landen waar politieke partijen niet kunnen rekenen op voldoende vertrouwen van de kiezers. Dit draagt niet bij aan het klimaat van vertrouwen dat nodig is voor sociale en economische ontwikkelingen en voor het realiseren van de internationaal aanvaarde doelstellingen van armoedebestrijding.

Politiek moet ergens over gaan. In veel landen houdt politiek zich alleen bezig met het grijpen of behouden van de macht bij verkiezingen. Hierdoor wordt democratie gereduceerd tot het eens in de zoveel jaar kunnen stemmen op leiders die niet altijd democratisch gekozen zijn. Er is onvoldoende interesse in en debat over de keuzes en beleidsopties die er zijn om de grote vraagstukken aan te pakken, zoals armoede, bestuursvormen en de relatie tussen staat en samenleving.

Daarnaast bevinden veel landen zich nog steeds in het proces van natievorming, een proces dat essentieel is voor het bevorderen van interne cohesie; tegelijkertijd stelt hun verbinding met de wereldeconomie hen voor de soms tegenstrijdige uitdaging om externe cohesie te creëren. Politici dragen de enorme verantwoordelijkheden en uitdagingen om beide processen in goede banen te leiden en tegemoet te komen aan de wensen van de kiezers om de levensstandaard te verbeteren.

NIMD vervult de speciale rol om inhoud te geven aan het primaat van de politiek in jonge democratieën. Er wordt innovatieve en professionele ondersteuning geboden aan de kerninstellingen van democratische politieke systemen, namelijk de politieke partijen. Nu het belang van deze ondersteuning steeds meer internationale erkenning krijgt, blijft de vraag naar NIMD-activiteiten groeien. Dit nieuwe meerjarenprogramma biedt een antwoord op deze vraag en bouwt voort op de positieve resultaten van de externe evaluatie van het eerste meerjarenprogramma.

Prof. J.A. van Kemenade
Voorzitter IMD